Tìm hiểu về thuế tối thiểu toàn cầu

Hiện nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng một số bộ, ngành và các địa phương đang khẩn trương rà soát, tổng hợp và báo cáo Thủ tướng Chính phủ về các giải pháp ứng phó khi thuế tối thiểu toàn cầu được chính thức áp dụng. Vậy thuế tối thiểu toàn cầu là gì? đối tượng chịu tác động và ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của Việt Nam ra sao đang được các cơ quan chức năng nghiên cứu, đề xuất thực hiện.

Thuế tối thiểu toàn cầu,là một loại thuế do Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) khởi xướng và hiện nay đã được hơn 140 quốc gia đồng thuận. Trong đó, quy định về thuế suất thuế tối thiểu toàn cầu cho phép nước đầu tư (ví dụ như Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản ...vv)  đánh thuế tối thiểu 15% đối với thu nhập mà doanh nghiệp được miễn, giảm thuế (Bao gồm các ưu đãi, hỗ trợ đầu tư như ưu đãi về thuế TNDN, thuế nhập khẩu được ghi trên giấy chứng nhận ĐT) tại nước nhận đầu tư (Việt Nam). Theo cổng thông tin điện tử chính phủ; ngày 15/12/2022Liên minh Châu (EU)đã thông qua kế hoạch áp thuế suất tối thiểu 15%; gần đây nhất, ngày 23/12/2022, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua Đạo luật Điều chỉnh Thuế quốc tế, áp dụng mức thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu từ ngày 01/01/2024.

Khi áp thuế, các nước trên thế giới có doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam, sẽ đánh thuế tối thiểu 15% trên toàn bộ thu nhập mà doanh nghiệp được hưởng bởi chính sách ưu đãi về thuế (thuế TNDN, thuế nhập khẩu) của Việt Nam dành cho DN FDI. Đây là loại thuế đánh vào các doanh nghiệp lớn, các công ty đa quốc gia có doanh thu lớn nhưng lại đầu tư vào các nước có mức thuế suất thấp nhằm trốn thuế và có nguy hại về cạnh tranh không lành mạnh.

Đối tượng của thuế tối thiểu toàn cầu,thuế tối thiểu toàn cầu là mức thuế sẽ áp dụng cho các doanh nghiệp đa quốc gia có doanh thu toàn cầu trên 750 triệu euro (khoảng trên 18.900 tỷ VNĐ)  và có mức lợi nhuận trên 10%, khoảng 75 triệu euro (khoảng 1.897 tỷ VNĐ)  sẽ bị áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15%.  Điều này có nghĩa, khi các công ty này đi đầu tư ở nước ngoài mà nộp thuế thu nhập tại nước đầu tư (Việt Nam) dưới mức 15% thì sẽ phải nộp phần chênh lệch tại nước nơi họ có trụ sở chính.

Sắc thuế này mang đến nhiều lợi ích cho các quốc gia phát triển (nước đầu tư), còn đối với những quốc gia đang phát triển (nước nhận đầu tư) một khi Quy tắc này được các nước áp dụng thì có thể làm giảm tính hấp dẫn, cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên tại Việt Nam, ưu đãi thuế hiện là một công cụ để hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, các nhà đầu tư sẽ phải nộp bổ sung phần thuế chênh lệch về chính quốc, khiến các biện pháp ưu đãi thuế của Việt Nam không còn mang lại nhiều tác dụng.

Do đó, ngày 04/8/2022, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định thành lập Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), để nhanh chóng xây dựng khung pháp lý nội luật về thuế thu nhập doanh nghiệp liên quan đến việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, để đảm bảo các chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam được thực thi hiệu quả.