Sản xuất xanh - Chìa khóa phát triển công nghiệp bền vững

Tỉnh ưu tiên thu hút các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao, ít ô nhiễm. Ảnh chụp tại Công ty TNHH SoluM Vina, KCN Bá Thiện II

Những năm gần đây, trước áp lực từ các cam kết quốc tế về giảm phát thải và tiến tới phát thải ròng bằng 0, Việt Nam nói chung và các tỉnh công nghiệp như Phú Thọ nói riêng đứng trước yêu cầu cấp thiết đó là thay đổi mô hình phát triển. Chuyển đổi xanh không còn là khẩu hiệu mà trở thành tiêu chí bắt buộc trong thu hút đầu tư, vận hành sản xuất và đánh giá tăng trưởng kinh tế. Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, Phú Thọ đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ hoàn thiện thể chế, quy hoạch hạ tầng xanh, đến nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và cộng đồng. Trong đó, doanh nghiệp được xác định là lực lượng nòng cốt, đóng vai trò quyết định trong tiến trình chuyển đổi. Quan điểm nhất quán của tỉnh là không đánh đổi môi trường để lấy tăng trưởng bằng mọi giá. Vì vậy, định hướng thu hút đầu tư luôn đặt tiêu chí “xanh - sạch - công nghệ cao” lên hàng đầu, ưu tiên các dự án hàm lượng công nghệ cao, tiết kiệm năng lượng, ít phát thải, đồng thời hạn chế các ngành tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm như dệt nhuộm, da giày, giấy…

Cùng với định hướng thu hút đầu tư có chọn lọc, công tác quản lý môi trường trong các khu công nghiệp (KCN) được tỉnh đặc biệt chú trọng. Ban Quản lý các KCN tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao ý thức tuân thủ của doanh nghiệp, vừa tạo cơ chế hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn, vừa kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm. Công tác hỗ trợ thủ tục hành chính về môi trường được thực hiện theo hướng nhanh gọn, minh bạch, giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian chuẩn bị dự án. Các lớp tập huấn và chương trình phổ biến pháp luật được tổ chức thường xuyên, tạo điều kiện để cán bộ môi trường nắm vững quy định, từ đó triển khai sản xuất đúng chuẩn, hạn chế rủi ro pháp lý.

Song song với đó, công tác kiểm tra, giám sát hệ thống bảo vệ môi trường trong các KCN, đặc biệt là hệ thống xử lý nước thải tập trung, được duy trì nghiêm ngặt. Đến nay, hầu hết các KCN đi vào hoạt động đều sở hữu hạ tầng môi trường đồng bộ. Hệ thống thu gom nước mưa và nước thải được tách riêng, trạm xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn, hệ thống quan trắc tự động vận hành 24/7, khu vực lưu giữ chất thải rắn và các công trình phòng ngừa sự cố môi trường. Đáng chú ý, các chủ đầu tư hạ tầng đều thành lập bộ phận chuyên trách về môi trường, thực hiện giám sát, cảnh báo và phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp nhằm đảm bảo hoạt động xả thải tuân thủ quy định. Tỷ lệ cây xanh trong các KCN cũng được chú trọng đầu tư, tạo nên cảnh quan “xanh - sạch - đẹp”, phù hợp với tiêu chuẩn của KCN hiện đại.

KCN Khai Quang dành tối thiểu 10% quỹ đất cho cây xanh, thảm cỏ, vườn hoa, đáp ứng yêu cầu khắt khe của các nhà đầu tư thứ cấp

Bên cạnh nỗ lực của các cấp chính quyền, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã nhận thức rõ rằng phát triển bền vững là điều kiện để vươn ra thị trường quốc tế, nơi các tiêu chuẩn môi trường ngày càng khắt khe. Các thị trường như EU, Mỹ, Nhật Bản áp dụng các bộ tiêu chuẩn liên quan đến khí thải, quản trị carbon, điều kiện lao động… Điều này buộc doanh nghiệp phải chuyển đổi nếu muốn tồn tại lâu dài. Tại KCN Khai Quang, Công ty cổ phần Phát triển hạ tầng Vĩnh Phúc, chủ đầu tư luôn dành tối thiểu 10% quỹ đất cho cây xanh, thảm cỏ, vườn hoa, hình thành “lá phổi xanh” trong KCN.

Ông Nguyễn Anh Đệ - Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Phát triển hạ tầng Vĩnh Phúc cho biết: Chúng tôi kiên định mục tiêu phát triển hạ tầng đồng bộ, chất lượng cao, gắn liền với bảo vệ môi trường. Hiện, nhà máy xử lý nước thải của KCN đang áp dụng công nghệ SRB, nâng cao hiệu quả xử lý đồng thời giảm chi phí vận hành. Nước thải sau xử lý đạt chuẩn và được xả trở lại hệ thống thoát nước công cộng. Để đáp ứng nhu cầu xử lý ngày càng tăng, chúng tôi đang triển khai xây dựng module 2, công suất 14.000 m3/ngày đêm, nâng tổng công suất xử lý của KCN Khai Quang lên 25.000 m3/ngày đêm.

Trong lĩnh vực luyện kim, một ngành vốn có nguy cơ gây ô nhiễm cao, Tập đoàn Thép Việt Đức (VGS) đã đầu tư hệ thống công nghệ tiên tiến. 100% nước thải được tuần hoàn tái sử dụng, dây chuyền đốt sử dụng khí CNG thay than, dầu, vận hành dây chuyền luyện gang thép khép kín, tuần hoàn, tạo môi trường xanh - sạch - an toàn cho người lao động. Ông Nguyễn Trọng Đắc - Phó Tổng Giám đốc VGS nhấn mạnh: Sản xuất xanh không chỉ là yêu cầu mà còn là trách nhiệm với xã hội. Chúng tôi đang xây dựng lộ trình chuyển đổi sang nhiên liệu thân thiện, giảm phát thải carbon xuống mức thấp nhất, liên tục cải tiến và tiếp cận công nghệ hiện đại, đóng góp vào mục tiêu Net Zero 2050 của Chính phủ.

Tập đoàn Thép Việt Đức đầu tư hệ thống công nghệ tiên tiến, tạo môi trường xanh - sạch - an toàn cho người lao động

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, công tác bảo vệ môi trường trong các KCN vẫn còn hạn chế. Một số doanh nghiệp mở rộng quy mô hoặc thay đổi công suất sản xuất nhưng không thực hiện thủ tục điều chỉnh Giấy phép môi trường, dẫn đến vi phạm và bị xử lý hành chính. Một số KCN mới, việc hoàn thiện hạ tầng môi trường chậm tiến độ do vướng mắc bồi thường, giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng đến tốc độ thu hút đầu tư và tạo nguy cơ “điểm nghẽn” trong triển khai dự án.

Sau sáp nhập, tỉnh Phú Thọ bước vào giai đoạn phát triển mới với quy mô lớn hơn với thị trường rộng mở, nguồn lao động dồi dào, quỹ đất công nghiệp phong phú. Toàn tỉnh hiện có 58 KCN được phê duyệt quy hoạch với hơn 14.055ha, trong đó 17 KCN đã đi vào hoạt động, nhiều khu đạt tỷ lệ lấp đầy cao như Khai Quang, Bá Thiện II, Thăng Long Vĩnh Phúc, Phú Hà, Trung Hà, Lương Sơn, Yên Quang… Quy mô lớn tạo lợi thế cạnh tranh, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn về quy hoạch, thu hút đầu tư và bảo vệ môi trường. Hướng tới công nghiệp xanh, thông minh và bền vững, tỉnh đang xây dựng cơ chế phát triển KCN xanh gắn với hạ tầng xanh, công nghệ sạch và quản trị thông minh; khuyến khích doanh nghiệp áp dụng năng lượng tái tạo, ưu tiên các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao, ít ô nhiễm. Đồng thời, cải thiện môi trường đầu tư, đẩy mạnh chuyển đổi số trong giải quyết thủ tục hành chính, phát triển hạ tầng đồng bộ, mở rộng không gian phát triển mới theo hướng xanh và an toàn.

Để nâng cao hiệu quả quản lý môi trường trong các KCN, Ban Quản lý các KCN tỉnh đôn đốc chủ đầu tư phối hợp với địa phương, đẩy nhanh giải phóng mặt bằng và đầu tư hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật về môi trường; tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tổ chức tập huấn định kỳ; siết chặt kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm vi phạm. Về phía doanh nghiệp, yêu cầu đặt ra là tuân thủ đầy đủ thủ tục môi trường trước khi vận hành dự án, xây dựng phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố và bố trí nhân lực, thiết bị xử lý kịp thời.